Żywienie loch karmiących – najważniejsze kwestie

Odpowiedni skład i dawkowanie paszy dla loch karmiących ma wpływ nie tylko na kondycję macior, ale także prosiąt. Bardzo ważne są również warunki, w których przebywają lochy. Odpowiednie zapewnią właściwy pobór paszy.

Żywienie loch karmiących – o co zadbać?

Potrzeby pokarmowe loch w okresie laktacji zależą w głównej mierze od liczby odchowywanych prosiąt. Zwiększenie jej z 10 do 14 sztuk w trakcie 4 tygodniowej laktacji, skutkuje zwiększeniem łącznej ilości wyprodukowanego przez lochę mleka o ponad 100 kg. W efekcie u loch odchowujących liczne mioty zawsze przeważają procesy kataboliczne i następuje uruchamianie rezerw ciała, które prowadzi do spadku kondycji karmiącej maciory. 

Istotne jest ograniczenie tych procesów w jak największym stopniu. Utrata masy ciała w wyniku laktacji nie powinna przekraczać 10% i 6 mm grubości słoniny w punkcie P2 (celem jest ograniczenie spadku o 2–3 mm). By uzyskać taki efekt, konieczne jest zadbanie o skład paszy dla loch karmiących. Niezbędne jest zoptymalizowanie poziomu energii, białka i aminokwasów w mieszankach pełnoporcjowych. Dodatkowo należy zadbać o jak największe pobranie paszy. 

Kiedy wprowadzić paszę dla loch karmiących?

Loszki mogą pochodzić z dwóch źródeł – z produkcji własnej lub z gospodarstwa hodowlanego. Należy pamiętać, że z każdym z nich wiążą się nie tylko określone korzyści, ale także różnorodne wyzwania. 

Wewnętrzny program hodowlany

W żywieniu loch wysokoprodukcyjnych duże znaczenie ma okres przygotowania do oproszenia i pierwszych dni laktacji. Przy intensywnej produkcji często zdarza się, że lochy wysokoprośne umieszczane są na porodówce tuż przed oproszeniem. Zazwyczaj wraz z wprowadzeniem do nowego pomieszczenia zmienia się mieszankę (z LP na LK) i rozpoczyna proces ograniczania dziennej dawki paszy. Wszystko to sprzyja zaburzeniom pokarmowym.

Pasza dla loch karmiących powinna być wprowadzona minimum 5–7 dni przed planowanym terminem oproszenia. Z tego samego względu zaleca się zachowanie „ciągłości recepturowej” pomiędzy mieszankami LP i LK. Mieszanki te powinny zawierać odpowiedni poziom włókna bogatego we frakcje fermentujące oraz te o wysokiej wodochłonności. Celem takiego żywienia macior jest dostarczenie długo dostępnej energii potrzebnej do proszenia, łatwo resorbowalnej wody oraz zapobieganie zaparciom. 

Przy stosowaniu takiej mieszanki już w okresie okołoporodowym, często można zaobserwować skrócenie czasu proszenia, mniejszą liczbę martwo urodzonych prosiąt i szybsze przyrosty wynikające z większej zawartości tłuszczu w siarze loch. Warto by pasza dla loch karmiących zawierała także źródła tlenku azotu, który przyczynia się do spadku liczby martwo urodzonych prosiąt oraz zwiększa żywotność urodzonych.

Żywienie loch karmiących – dawkowanie paszy

Błędem jest stosowanie kilkudniowego postu, gdy oproszenie następuje po terminie. Według przeprowadzonych badań, jeśli odstęp pomiędzy ostatnim karmieniem maciory a rozpoczęciem proszenia przekracza 9 godzin, to wydłuża się czas porodu. Dlatego zalecamy karmienie loch w okresie okołoporodowym przynajmniej dwa razy dziennie po to, by skrócić do minimum czas między ostatnim karmieniem a rozpoczęciem proszenia.

Po porodzie zalecamy stopniowe zwiększanie dozowania paszy w miarę jej wyjadania. Pełna dawka powinna zostać osiągnięta około 10–14 dnia po oproszeniu – w tym okresie locha osiąga szczyt laktacji. Zalecana dawka paszy dla lochy karmiącej, to ok. 2,0–2,2 kg + 0,5 kg mieszanki na każde odchowywane prosię, np.: 13 prosiąt x 0,5 kg + 2,1 kg = 8,6 kg paszy na lochę/dzień.

Należy pamiętać, że celem żywienia loch karmiących jest uzyskanie maksymalnej wydajności mlecznej, która przejawia się wysokim przyrostem wagi prosiąt. Jednocześnie powinno się uniknąć nadwyrężenia zdrowia maciory, którego stan decyduje o wystąpieniu kolejnej rui, intensywności owulacji, skuteczności krycia i zagnieżdżeniu dużej liczby zarodków. Ostateczna dzienna dawka w okresie laktacji powinna być uzależniona od chęci lochy do pobierania paszy.

Żywienie loch karmiących – o czym należy pamiętać?

Chcąc uzyskać wysokie pobranie paszy przez lochy karmiące, należy spełnić poniższe warunki:

  1. Podstawowym i najtańszym czynnikiem żywieniowym stymulującym pobieranie paszy jest ilość pobieranej wody. Warto przed zasiedleniem porodówki sprawdzić przepływ wody w poidłach wszystkich kojców porodowych. Przepływ powinien wynosić co najmniej 1,5 litra na minutę, optymalnie 2,0 litry na minutę.

    Locha potrzebuje 10 i więcej litrów wody na każde 100 kg masy ciała. Zapotrzebowanie na wodę wzrasta przy odchowie licznych miotów, a zwłaszcza w warunkach stresu cieplnego. Przyjmuje się, że przy wzroście temperatury z 20 do 300C pobranie wody ulega podwojeniu. Dobowe zapotrzebowanie na wodę wysokoprodukcyjnej lochy karmiącej w okresie upałów wynosi nawet 35 litrów. 

    Warto pamiętać, że niedostateczne zaopatrzenie loch w wodę może obniżyć spożycie paszy nawet o 30%. Ważne jest zapewnienie wysokiej jakości wody oraz regularne czyszczenie i dezynfekcja systemów dostarczających wodę.
  2. Pasze dla loch karmiących powinny charakteryzować się wysoką czystością, strawnością i smakowitością. Maciory są szczególnie wrażliwe na skażenie pożywienia mikotoksynami, a spadek pobrania paszy w wyniku ich oddziaływania może wynieść aż 25% (konieczne jest regularne czyszczenie silosów).
  3. Karmidła należy czyścić dwa razy dziennie: przed pierwszym karmieniem rano i przed ostatnim karmieniem wieczorem. Lochy nie zjedzą paszy stęchłej i spleśniałej, nawet jeżeli znajduje się ona pod warstwą świeżej. 
  4. Maciory powinny wstawać co najmniej trzy razy dziennie – im więcej stoją, tym więcej jedzą. Pomaga to również zidentyfikować te osobniki, które wymagają leczenia.
  5. Mieszanka powinna być podawana minimum 3 razy dziennie (optymalnie 4–5 razy dziennie, a najlepiej do woli).
     
  6. W okresie stresu cieplnego warto zwiększyć częstotliwość karmienia macior do 3–4 odpasów po max. 2,5 kg na odpas. Zmniejszenie jednorazowej dawki paszy ma na celu minimalizowanie produkcji ciepła metabolicznego. Karmienie należy prowadzić o najchłodniejszej porze dnia tj. wcześnie rano, późnym popołudniem i wieczorem, a najlepiej w nocy. Przy karmieniu w nocy trzeba pamiętać o włączeniu światła, najlepiej na kilka godzin, by zapewnić pobranie paszy i wody. 
  7. Ważne jest dbanie o jak najlepsze warunki termiczno-wilgotnościowe: optymalna temperatura w kojcu to 18°C. Wzrost temperatury o każdy 1°C powoduje spadek pobierania paszy o 150 g na dobę. Przy temperaturze 29°C pobranie paszy spada aż o połowę.
  8. Należy dbać o odpowiednie rozdrobnienie pasz sypkich, w razie potrzeby wprowadzić żywienie paszą płynną, co powoduje wzrost pobrania paszy przez lochę o 12 do 15%.
  9. Zaleca się rejestrowanie dziennego poboru paszy u wszystkich loch. Umożliwia to dostosowanie dawek do faktycznego pobrania – niektóre lochy zmniejszają pobranie paszy na dzień lub dwa, a następnie ponownie je zwiększają kolejnego dnia, co jest zachowaniem normalnym. Lochy, które znacznie zmniejszają pobranie paszy lub pobierają jej mniej przez wiele dni z rzędu, są zazwyczaj chore lub cierpią na kulawiznę.

Wdrożenie programu żywieniowego zgodnie z wytycznymi pomoże zadbać o dobrą kondycję zwierząt, ułatwi monitorowanie stanu ich zdrowia i zwiększenie poboru paszy. Należy pamiętać, że żywienie loch karmiących mieszanką o optymalnym składzie i we właściwych dawkach odgrywa kluczową rolę również w prawidłowym rozwoju prosiąt.