Żywienie loch wysokoprośnych – wskazówki dla hodowców

Karmienie macior odgrywa kluczową rolę w prawidłowym rozwoju prosiąt i wpływa na ich przeżywalność. Jak żywić lochy wysokoprośne?

Karmienie macior w wysokiej prośności

W okresie wysokiej prośności tj. od ok. 75–84 dnia ciąży następuje intensywny rozwój płodów, a dostarczenie maciorze odpowiedniej ilości składników pokarmowych umożliwia podniesienie masy ciała urodzonych prosiąt. Dobrze jest w tym okresie zwiększyć dawkę paszy o ok. 1 kg, co zazwyczaj zwiększa średnią masę urodzonego prosięcia o ok. 0,1 kg i/lub poprawia jego żywotność. Warto także dodatkowo zwiększyć wartość pokarmową mieszanki (mieszanka typu LK), co często jest trudne ze względów technologicznych.

Mieszanka dla loch wysokoprośnych powinna zawierać min. 4,5% włókna surowego, co w połączeniu z optymalizacją frakcji włókna zapobiega zaparciom (lonocel) oraz występowaniu bezmleczności poporodowej. Należy także zapewnić odpowiedni poziom witamin i składników mineralnych. Dotyczy to szczególnie witaminy E i polifenoli ograniczających nadmierną produkcję wolnych rodników (odpowiadających za stres oksydacyjny). Zawartość witaminy E wraz z ekwiwalentem z Proviox-u powinna wynosić od 100 do 200 ppm.

Pasza dla loch wysokoprośnych wzbogacona o tłuszcze

W końcowym okresie ciąży zachodzą szczególnie intensywne zmiany w gruczołach mlekowych – zawartość białka zwiększa się aż 27-krotnie w ostatnich 45 dniach ciąży. To powoduje wzrost zapotrzebowania loch na aminokwasy i energię, które należy uzupełniać przez dodatek olejów roślinnych i/lub rybnych. Receptura paszy dla loch podawanej w okresie wysokiej prośności powinna być wzbogacona o oleje. Taka mieszanka lepiej pokrywa potrzeby macior na intensywny rozwój płodów, co prowadzi do wzrostu liczby i masy urodzonych prosiąt. 

Wykazano, że włączając lub zwiększając zawartość tłuszczu w diecie loch wysokoprośnych i karmiących, wpływamy na zawartość tłuszczu oraz skład kwasów tłuszczowych w siarze i mleku. Dodatkową korzyścią wprowadzenia do diety olejów bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3 jest poprawa statusu immunologicznego prosiąt. Stosując w żywieniu loch mieszanki o wysokiej zawartości tłuszczów bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe, zwłaszcza n-3, trzeba pamiętać o ich dużej podatności na procesy jełczenia. Stosowane oleje powinny być wysokiej jakości i zabezpieczone przed procesami oksydacji dzięki dodaniu odpowiednich przeciwutleniaczy.

Wpływ żywienia lochy na poród i jakość siary

W okresie wysokiej prośności warto zastosować technologię wprowadzania do paszy prekursora syntezy tlenku azotu (Proxymum). Wspomaga on wazodylatację (rozszerzenie naczyń krwionośnych) i rozwój łożyska, stymulując dostarczanie składników pokarmowych dla rozwijającego się płodu. W efekcie następuje wzrost masy urodzeniowej prosiąt i to mimo licznych miotów. 

Kolejnymi zaletami tego preparatu są: zwiększenie wydolności organizmu loch, przyśpieszenie porodu oraz poprawa przeżywalności prosiąt. Optymalizując dietę loch w okresie okołoporodowym, możemy też skutecznie przeciwdziałać występowaniu dysbakteriozy, a zwłaszcza enterotoksemii prosiąt ssących. Przykładem dodatku pełniącego taką rolę są metabolity drożdży – powstające podczas procesu fermentacji z udziałem drożdży saccharomyces cerevisiae – Diamond V Original XPC. 

Zastosowanie w okresie okołoporodowym i laktacji mieszanek o zoptymalizowanym poziomie frakcji włókna, rodzaju i ilości tłuszczy, aminokwasów oraz minerałów wpływa zarówno na wzrost ilości, jak i jakość siary. Szczególnym wyzwaniem jest odchów prosiąt od loch rodzących liczne i bardzo liczne (powyżej 20 prosiąt) mioty – duża liczebność oraz obniżona masa ciała sprawiają, że wyzwaniem jest uzyskanie minimalnego pobrania siary przez każde prosię. Powinien być to główny cel, któremu podporządkowane są zarówno zarządzanie jak i żywienie loch. Siara jest niezbędna, by prosięta otrzymały konieczną do przeżycia ilość:

• energii, 
• przeciwciał zapewniających bierną odporność na szereg chorób (IgG), 
• czynników wzrostu stymulujących rozwój układu pokarmowego (IGF-I, EGF),
• innych biologicznych czynnych składników: hormonów lub enzymów.

Lochy wytwarzają średnio 3,5 kg siary w ciągu pierwszych 24 godzin, a na wielkość produkcji wpływa głównie kondycja loch. Za ilość umożliwiającą dobry odchów prosiąt przyjmuje się 250 g siary, natomiast za wartość graniczną przyjmuje się pobranie przez prosię 200 g siary. Ta wartość praktycznie jest nieosiągalna przy bardzo licznych miotach i braku ingerencji w karmienie prosiąt. 

By uzyskać jak największe wyrównanie pobrania siary przez takie mioty, warto podzielić je na dwie grupy – wyproszone jako pierwsze umieścić w pojemniku, by umożliwić kolejnym pobranie siary. Prosięta należy pozostawić w skrzyni lub w strefie dla nich przeznaczonej przez co najmniej jedną godzinę, lecz nie więcej niż dwie. Nie należy trzymać ich w zamknięciu przez dłuższy czas, gdyż odwodnią się i będą miały niski poziom glukozy we krwi. Wygodniej jest to zrobić w odniesieniu do kilku miotów jednocześnie, bo ułatwia to monitorowanie czasu.

Produkcja siary jest wynikiem zmian hormonalnych w organizmie lochy. Jeżeli poziom progesteronu jest zbyt wysoki, a prolaktyny zbyt niski, zmniejsza się ilość i pogarsza jakość siary. Należy więc zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu terapii hormonalnych, takich jak PGF2α, oksytocyna, progesteron i Altrenogest.

Produkcja siary jest wynikiem zmian hormonalnych w organizmie lochy. Jeżeli poziom progesteronu jest zbyt wysoki, a prolaktyny zbyt niski, zmniejsza się ilość i pogarsza jakość siary. Należy więc zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu terapii hormonalnych, takich jak PGF2α, oksytocyna, progesteron i Altrenogest.

Siara jest dostępna przez maksymalnie 12–24 godzin po oproszeniu, ale jej jakość bardzo szybko spada. 

Głównym zadaniem jest zapewnienie maksymalnego pobrania siary przez prosięta w ciągu pierwszych sześciu godzin życia. Najlepiej, aby pierwsze karmienie miało miejsce 10 do 15 minut po urodzeniu. Ważne jest, aby pobranie siary przez każde prosię wyniosło co najmniej 200 ml, co stanowi podstawę wysokiej przeżywalności i wyników odchowu prosiąt. Pamiętać też trzeba, że dla osiągnięcia maksymalnego wskaźnika przeżywalności prosiąt krytyczne jest utrzymanie temperatury ich ciała.

Od sposobu żywienia loch wysokoprośnych zależy nie tylko pomyślność samego porodu, ale także kondycja pourodzeniowa prosiąt. Warto zatem sięgnąć po paszę lub dodatki zaufanego producenta, które zapewnią lochom odpowiednią ilość składników odżywczych.